Η «φυσιολογία» της πλάνης (14/10/2018)

Υπάρχει μία φυσική ποικιλία στην δυνατότητα σκέψης του ανθρώπου. Μια οργάνωση η οποία υπάρχει ανεξάρτητα απ’ τη θέλησή του, είτε χρησιμοποιείται είτε όχι. Η ποικιλία αυτή μπορεί να είναι γενικής φύσης και συνδέεται άμεσα με την ενεργειακή και γνωστική καλλιέργεια αυτού που λέμε χαρακτήρας του ανθρώπου.

Ένας παρορμητικός χαρακτήρας, για παράδειγμα, θα έχει και παρορμητική σκέψη. Οι φυσικοί και γενικοί αυτοί τρόποι σκέψης είναι τέσσερις, εκτός από τον παρορμητικό, υπάρχει ο ηθμικός, ο μαθηματικός και ο δημιουργικός. Ο ηθμικός είναι ο κατεξοχήν δυιστικός χαρακτήρας ο οποίος έχει δομή και μορφή τύπου ναι – όχι, εξελίσσεται σε ζευγάρια αντιθέσεων αποκλείει το ένα σκέλος και συνεχίζει. Ο μαθηματικός έχει ένα συγκεντρωτικό χαρακτήρα ο οποίος επικεντρώνεται σε αυτό που όχι τυχαία αποκαλείται πρόβλημα. Έχει δηλαδή, συγκεκριμένο έργο και γύρω από αυτό συγκεντρώνει πληροφορίες και στοιχεία. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο τρόπος αυτός δοκιμάζει την εμπειρία και προσπαθεί να καταστρώσει συγκεκριμένη μέθοδο. Τέλος, ο δημιουργικός χαρακτήρας χρησιμοποιεί όλους τους υπαρκτούς και δυνατούς τρόπους με τακτικούς ή και άτακτους συνδυασμούς λογισμών. Μία απόκλισή του έχει και τον παράλογο χαρακτήρα ο οποίος μπορεί να είναι θετικός ή αρνητικός για τον σκοπό του. Η καλλιέργεια και ο έλεγχος αυτής της φυσικής δυνατότητας που έχει και ασκεί το άτομο στην σκέψη του φέρνει τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Έχουμε έτσι μία φυσική και ορισμένη ποικιλία τρόπων αλλά και μία άσκηση επιδεξιότητας στους λογισμούς (χειρισμούς) που ασκούμε.

Εκτός απ’ την γενική δυνατότητα (ποικιλία) σκέψης υπάρχουν οι εξειδικευμένοι τρόποι της δημιουργικής σκέψης.  Αυτοί οι τρόποι είναι πέντε, όπως: αντίφαση με πρόθεση, εναλλαγή χωρίς τέλος, τυχαία σχέση, αναπόδεικτη υπόθεση και συμβατική διαλλαγή[*].

Αυτοί οι εξειδικευμένοι τρόποι συλλογισμών παράγουν ένα πλέγμα δυνατοτήτων σκέψης οι οποίες, ακριβώς επειδή διαπλέκουν διαφορετικές ταχύτητες αλλά και διάφορη λειτουργική μορφοποίηση (σχηματοποίηση), δημιουργούν αν παραμείνουν σε Α-συστηματική χρήση μεγάλη σύγχυση. Η δυσφορία που μπορεί έτσι να προκύψει στον άνθρωπο που σκέπτεται υπαγορεύει μια αναζήτηση και τακτοποίηση μεθόδων σκέψης. Προφανές είναι ότι θα επιλεχθούν οι απλούστερες και κατά το συμφέρον προσφορές – επιλογές τις οποίες η επανάληψη της χρήσης ή η επιτυχία των αποτελεσμάτων, δηλαδή η μικρότερη απόκλιση από τους σκοπούς, θα τις στερεώσει ως μόνιμους τρόπους μέχρι του σημείου να κυριαρχούν σε χρηστικότητα έναντι άλλων ή ακόμα και να εξουδετερώσουν τις άλλες τελείως.

Παρόλα αυτά, ακόμα και αν δεν χρησιμοποιούνται κάποιες μέθοδοι ή κάποιοι τρόποι σκέψης, δεν σημαίνει ότι δεν επηρεάζουν την ροή παραγωγής. Για παράδειγμα ένας ο οποίος δεν χρησιμοποιεί το αριστερό χέρι θα έχει εντέλει δυσκολία χρήσης του χεριού που υπάρχει μεν αλλά δεν χρησιμοποιείται. Οι διαφορετικοί τρόποι σκέψης που ενυπάρχουν σαν δυνατότητες στο φυσικό σκεπτικό πρόγραμμα και η μη χρήση τους λόγω της δυναμικής φύσης της σκέψης θα παράγουν αντίσταση στον καθιερωμένο τρόπο σκέψης. Αυτό προκαλεί τη διαφορά και την ευκολία ή όχι σκέψης των ανθρώπων.

Οι ρυθμίσεις συναθροιστικού ή μηχανιστικού τύπου που επιβάλλονται εξαιτίας της σύγχυσης σε συνολικά σχήματα δημιουργούν την πλάνη και επιφέρουν άστοχα ή καταστροφικά αποτελέσματα στις δυνατότητες συλλογισμών και τα οποία εμφανίζονται στις συζεύξεις συναρμογής των συστημάτων ή ερωτημάτων που εξετάζονται ή ακόμη και αλλαγές στη δομή τους. Όπως για παράδειγμα η εξομοίωση αντί της αφομοίωσης, η υπεραπλούστευση ή γενίκευση ή ακόμα και αναλογική κλωνοποίηση. Η κυτταρική γενετική μνήμη δεν είναι σχαστική αλλά ολοποιητική. Αυτό συμβαίνει γιατί το κύτταρο δεν σχάται αλλά ομοιογενάται. Η ανθρώπινη ανάγκη του ανήκειν σε ένα σύνολο οφείλεται ακριβώς στην ολο-μνήμη του κυττάρου. Έτσι, αν η πλάνη κυριαρχήσει σε μία μηχανιστική συγκρότηση, εξηγεί την μαζικότητα παρακολούθησης των ομαδικών αθλημάτων, την μόδα, τις τάσεις, την οπαδοποίηση, ενώ η ηλεκτρονική πλάνη που γεννιέται σήμερα προδικάζει το μέλλον και την μαζικότητα των συνδρομητών του ηλεκτρονικού ιντερ-οχετού.

---

[*] Αυτοί οι τρόποι συμπίπτουν με τους πέντε τρόπους της συστηματοποίησης του Αγρίππα αλλά και με τους πέντε βασικούς μηχανισμούς του Ήρωνα. Αυτή η σημείωση καταχωρείται χωρίς να εξετάζεται η σχέση της στην κατανόηση του παρόντος σημειώματος.