Τέχνες και επιστήμες της διαφθοράς (27/11/2017)

Υπάρχει για πολλά ζητήματα και για μεγάλο χρονικό διάστημα συζήτηση μεταξύ ειδικών, σε πολύ υψηλό επίπεδο, όσον αφορά στην παρουσία της διαφθοράς στη σύγχρονη κοινωνία. Το ζητούμενο, δηλαδή, είναι αν η διαφθορά και το διαφθείρειν είναι αναπόφευκτο φαινόμενο της οργανωμένης κοινωνίας και πώς μπορεί να ελεγχθεί.

Σχεδόν πάντα οι ειδικοί, σε τέτοιου είδους συζητήσεις, προσθέτουν λεπτομέρειες και πληροφορίες χωρίς ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο συζήτησης. Δημιουργείται έτσι μια σύγχυση η οποία είναι κατά κανόνα πυκνότερη απ’ αυτή που υπήρχε προηγουμένως. Το γεγονός αυτό δεν είναι, βέβαια, μέσα στις προθέσεις τους. Προκύπτει από το ότι είναι ειδικοί, δηλαδή, από το ότι η γνώση τους έχει μεγάλο βάθος για το αντικείμενο ενώ συνήθως έχει περιορισμένο πλάτος.

Όπως σε κάθε εμπρόθετη ανθρώπινη δράση, σαν φαινόμενο δηλαδή πέρα από τη φυσική ανάγκη, είναι σχεδόν απαραίτητο όσον αφορά στη διαφθορά να εξετάζεται το ζήτημα με μια ορισμένη σειρά. Δηλαδή, να εξετάζονται οι προθέσεις, οι διαδικασίες και τα αποτελέσματα. Η εξέταση αυτή πρέπει να γίνεται για κάθε τμήμα ιδιαίτερα αλλά και συνολικά. Παραγνωρίζεται γενικά το γεγονός ότι εκτός από την ενεργητική διαφθορά υπάρχει και η παθητική, αυτό το λάθος μειώνει την έκταση της αντίληψης γύρω από αυτό το πρόβλημα.

Τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους αγώγιμους στη διαφθορά; Είναι οι κανόνες που έχει το οργανωμένο σαν κοινωνία συνάθροισμα των πολιτών; Ή υπάρχει στη φύση τους η τάση και η ορμή της αποφυγής της κοινής μοίρας και το ξεχώρισμα από το σύνολο με κάθε μέσο; Βλέπουμε ιστορικά ότι ακόμα και μέσα στις μαζικές προσπάθειες αλλαγής ενάντια σε ένα σύστημα καταπίεσης, αδικίας και εκμετάλλευσης τα ατομικά πάθη και η ορμή του ξεχωρίσματος να νοθεύει ακόμα και μέσα στους επαναστάτες το ιδανικό τους και τελικά να σχηματίζονται ισχυρότατοι πυρήνες διαφθοράς.

Κατά κανόνα η διαφθορά χρωματίζεται με αποχρώσεις που αφορούν στην επικρατούσα ηθική. Το γεγονός αυτό οδηγεί σχεδόν σίγουρα σε μια τελείως περιορισμένη αντίληψη και κατά συνέπεια σε αποτυχία των ρυθμίσεων.

Στην πραγματικότητα η διαφθορά στοχεύει για τον διαφθορέα σε μια ιδιαίτερη μοίρα απ’ την κοινή. Δηλαδή στοχεύει στην παράκαμψη και στην παράλειψη του ότι μια οργανωμένη κοινωνία έχει ανάγκη από κανόνες σεβαστούς από όλους. Έτσι η διαφθορά εκτός από ηθικές παραβάσεις μπορεί να στοχεύει πολλούς τομείς της ανθρώπινης κοινής ζωής.

Συγχρόνως όμως θα πρέπει να εξετάζεται το τι κάνει τον άνθρωπο ευάλωτο και αγώγιμο στη διαφθορά είτε ενεργητική είτε παθητική. Είναι προφανές ότι ένα κοινωνικό σύστημα στο οποίο το άτομο υπερέχει το συνόλου ευνοεί την ύπαρξη της διαφθοράς. Δυστυχώς όμως ισχύει και το αντίθετο, δηλαδή, στα συστήματα όπου το κοινωνικό σύνολο απομονώνει ή και εξαφανίζει το άτομο. Οι εκτιμήσεις όσον αφορά στις ρυθμίσεις, όταν υπάρχει δημοκρατικό έλλειμμα, αφορούν στην κοσμοθεώρηση που έχουν τα πρόσωπα που κυβερνούν. Φανερό είναι επίσης το γεγονός ότι το άτομο μέσα απ’ την αυτοσυνείδησή του υπάρχει με την έννοια του «εγώ» και της «εαυτότητας» που το υποστηρίζει. Είναι σίγουρο ότι η ατομική συνειδητότητα, εφόσον στηρίζει το «εγώ» είναι περισσότερο ανεπτυγμένη με την ατομική μορφή της παρά με τη συνολική. Αυτό κάνει την κοινωνία που συγκροτείται σαν συνάθροισμα ατόμων να είναι προσανατολισμένη περισσότερο, αν όχι εντελώς, προς το ατομικό συμφέρον. Αυτή η αδυναμία των συναθροισμάτων πρέπει να αντισταθμίζεται με περισσότερη δημοκρατία και δικαιότερους κανόνες. Με αυτή την τοποθέτηση γίνεται ευδιάκριτο ότι μια μεγάλη συμμετοχή στα κίνητρα της διαφθοράς έχει η έλλειψη της δικαιότερης οργάνωσης της κοινωνίας. Μεγάλη επίσης σημασία έχει η αγωγή και η εκπαίδευση των νέων.

Δεν δίνεται η πρέπουσα σημασία στο ότι στην επιστήμη εκτός της γνώσης υπάρχει και η δεξιότητα των χειρισμών. Αντίθετα, στην τέχνη η δεξιότητα έχει τον κύριο λόγο, ενώ η γνώση δεν είναι κωδικοποιημένη και αφορά σε υποκειμενικές εμπειρίες. Ο λόγος για τον οποίο υπάρχουν ικανοί αλλά και ικανότεροι διαφθορείς είναι και αφορά στην έλλειψη της παιδείας σε σχέση με τα ηθικά ζητήματα. Το ερώτημα που προκύπτει είναι το εάν η διαφθορά είναι αντικείμενο μάθησης, δηλαδή, μαθαίνουμε εμπειρικά το διαφθείρειν ή είμαστε από τη φύση μας σαν άνθρωποι υποκείμενοι και αγώγιμοι στη διαφθορά;

Γιατί επιλέγει η Ελληνική γλώσσα αυτή τη λέξη; Είναι προφανές ότι τονίζεται ο τρόπος, δηλαδή, ότι δια της φθοράς επιχειρείται και επιτυγχάνεται η κάμψη μιας φυσικής ή τεχνητής δομής η οποία αντιστέκεται έχοντας φυσικά όρια κάμψης ή ισχύ που πηγάζει από την παιδεία και την καλλιέργειά της.

Η μόρφωση στη διαφθορά ξεκινά αθώα – αθώα από την αγωγή στο σπίτι και στο σχολείο. Οι υποσχέσεις με ανταλλάγματα, οι επιβραβεύσεις, οι μικρο-αδικίες και οι συμβιβασμοί. Η κοινωνία, το επάγγελμα και η πολιτική, όπως ασκείται εξασφαλίζουν την κύρια γνωστική ύλη του σπουδαστή διαφθορέα. Ο κοινωνικός χώρος σε όλες τις βαθμίδες παρέχει συνεχώς όλους τους τρόπους, τις λεπτομέρειες και τις ιδιαιτερότητες της άσκησης της διαφθοράς και της σπουδής του διαφθείρειν.

Η όποια κάμψη της αντίστασης επιτυγχάνεται με υποσχέσεις ανταμοιβής ή επιβράβευσης, με απειλές τιμωρίας ή στέρησης. Δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζεται το γεγονός του ότι η αγωγιμότητα του «θύματος» παίζει σημαντικό ρόλο στην επιτυχή κατάληξη. Μια ορθή προσέγγιση θα ήταν για τις μικρές ηλικίες η με κατάλληλα επιχειρήματα, πειθώ και όχι επιβολή για την ορθότητα του ζητήματος.

Δυστυχώς, αντί αυτού χρησιμοποιείται μια γνωστή επιθυμία ή αδυναμία του παιδιού και του νέου και επιδιώκεται η συναίνεσή του με αντάλλαγμα ή με απειλή. Αυτή η γενικευμένη μέθοδος θεωρείται αθώα, φυσική και παιδευτική. Ο σκοπός της διαφθοράς είναι να καμφθεί όποια αντίσταση έχει ενσωματώσει το θύμα στη συνειδητότητά του σε σχέση με αυτό που του ζητείται να συναινέσει, αντάλλαγμα ή απειλές βίας. Η παιδεία της διαφθοράς είναι σε δράση συνεχώς και τα μέσα της το δέλεαρ, οι αδυναμίες, οι εκβιασμοί, οι καταγγελίες, οι στερήσεις και άλλα πολλά. Εντέλει, ως υπερ-όπλο η διαφθορά χρησιμοποιεί το χρηματισμό γιατί όπως είναι φανερό το χρήμα ανταλλάσσεται με ό,τι είναι επιθυμητό.

Ένα απ’ τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της κατάστασης είναι ότι μία διεφθαρμένη Αρχή η οποία έπαψε να αντιστέκεται και διεφθάρει, πολύ δύσκολα αποκαθίσταται αφού ο διεφθαρμένος μετατρέπεται πολύ σύντομα από θύμα σε πράκτορα της διαφθοράς. Είναι μία ασθένεια όπου οι φορείς του νοσογόνου παράγοντα είναι πολύ περισσότεροι από τους ασθενείς.

Όλα τα συστήματα που περιλαμβάνουν στους στόχους τους ατομικό όφελος, όποιας ταυτότητας κι αν είναι αυτό, δηλαδή, υλικό όφελος ή κοινωνικό, ακόμη και τα πνευματικά οφέλη προς χρήση και εκμετάλλευση, ή ακόμη και  πιο πέρα, τα ουράνια και εκ θείας απονομής οφέλη είναι καταδικασμένα να αναπτύξουν μέσα τους μορφές διαφθοράς εκτεταμένης ή όχι. Η αναμονή της επιβράβευσης ή της ανταμοιβής είναι από τα ισχυρότερα κίνητρα στην επιλογή του δρόμου αυτού.

Συνοψίζοντας, είναι εύκολα αντιληπτό ότι μια έννοια πολύ πλατύτερη από αυτή που εκφράζει η έννοια του «εγώ» είναι αυτή της «εαυτότητας». Στην ουσία πρόκειται για ένα πολυσύνθετο σύστημα που επιβεβαιώνει την έννοια «εγώ» και επιβεβαιώνεται αντίστοιχα από αυτήν.

Η «εαυτότητα» ενός ανθρώπου περιλαμβάνει την εικόνα του, το πρόσωπο, το σώμα του, τα αγαπημένα πρόσωπα, το περιβάλλον του, αυτά που ξέρει και αυτά που δεν ξέρει, τις επιθυμίες, τις απέχθειες κλπ. Η διαφθορά στοχεύει όλες τις συζεύξεις αυτού του συστήματος με τα αντικείμενα αυτά. Στο σύστημα «εαυτότητα» περιλαμβάνεται όμως και η πίστη για τον εαυτό του, το συνειδησιακό–αξιακό του πεδίο, η σχέση του με το θείο, όποιο κι αν είναι, οι φόβοι, οι επιθυμίες, τα πρότυπα κλπ. Όλα αυτά, με μια ιεράρχηση και συστηματική δομή που ανταποκρίνεται σε δύο κόσμους, τον εσωτερικό και τον εξωτερικό. Η αυτο-αντίληψη έχει πάντα δύο όψεις. Τη συναθροιστική και τη συνολική. Η πρώτη απεικονίζει ένα συνάθροισμα άπειρων στοιχείων τα οποία κτίζουν τον κόσμο σωρευμένα σαν πληροφορίες. Η άλλη, αφορά σε έναν άγνωστο σύνολο κόσμο, άπειρο, δηλαδή εκτός εμπειρίας απ’ τον οποίο απειροελάχιστη συνείδηση έχουμε μέσω της γνωστικής διαδικασίας. Η συναθροιστική αντίληψη δεν έχει Αρχές και έτσι το νόημά της είναι ζητούμενο. Αντίθετα, η συνολική διέπεται από Αρχές και οι οποίες αποτελούν τη φυσική τάξη. Για παράδειγμα, όποια κι αν είναι η κοσμοαντίληψη που έχει κάποιος για τον κόσμο, το βάρος πάντα έλκεται από τη γη. Ή η όψη της παλάμης του έχει την ίδια έκταση τόσο κοιτώντας το άνω μέρος όσο και το κάτω.

Αυτός που δια της φθοράς κάποιας Αρχής χάνει τον έλεγχο και γίνεται διεφθαρμένος ο ίδιος ή υποχείριος ή αντικείμενο εκμετάλλευσης στην ουσία υφίσταται τη φθορά σε έξι κύρια πεδία που συγκροτούν τον εαυτό του. Αυτά τα πεδία είναι η συγχυσμένη σκέψη και αντίληψη που έχει για τον κόσμο ως σύνολο, η αντίστοιχη σκεπτική διαδικασία που εκτελεί, οι φόβοι του, οι επιθυμίες του, τα πρότυπα, η ιεράρχηση της ατομικότητας υπεράνω του συνόλου, η από αυτό το γεγονός κυριαρχία του ανταγωνισμού και τέλος η μοναδικότητα, η ιδιαιτερότητα και ανωτερότητά του σαν άτομο.

Η διαφθορά είναι μια δράση ενάντια στο σύνολο αφού καθιστά τον διεφθαρμένο πιο ξεχωριστό και ιδιαίτερο, πράγμα που στηρίζει τον εγωισμό του. Είναι η κατάσταση μέσα από την οποία ο ανθρώπινος κόσμος κατακερματίζεται όχι μόνο από την τυχαία μοίρα του αλλά και την εμπρόθετα επιθυμητή ανισότητα. Η διαφθορά είναι η στράτευση ενάντια στον διπλανό σου άνθρωπο και σίγουρα ενάντια στον σύνολο κόσμο.

Λίγες και απλές σκέψεις για ένα τεράστιο κοινωνικό και ανθρώπινο θέμα.