Πολιτισμός και Αριστερά (13/11/2017)

Είναι γνωστό και αποδεκτό ότι τίποτα δεν εξαιρείται από τον νόμο των αλλαγών και του αέναου μετασχηματισμού.

Κυρίως όμως δεν εξαιρείται ή δεν πρέπει να εξαιρείται κάθε πρόταση, σκέψη, μέθοδος ή σύστημα που ομολογεί από τη συγκρότησή του στόχευση προόδου και υπηρεσία στον άνθρωπο.

Το αντίθετο, δηλαδή η εμμονή σε παλιές απόψεις και αντιλήψεις δεν κάνει τίποτε άλλο από το να δογματίζει και στην ουσία να εμποδίζει το προχώρημα και την εξέλιξη ουσιαστικών έργων και θετικών προτάσεων.

Σε κάθε εποχή η αντίστοιχη Αριστερά (θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η Αριστερά και οι αντιλήψεις της είναι διαφορετικές για κάθε εποχή), θα πρέπει να ανανεώνεται και να εμπλουτίζεται με απαντήσεις στους προβληματισμούς που εμφανίζονται απ’ τα πράγματα, περιλαμβάνοντας απαντήσεις για κάθε νέο δεδομένο. Αυτό γίνεται επιτακτικότερο σε μια εποχή όπως η σημερινή, κυριαρχίας της τεχνοκρατίας όπου σχεδόν κάθε μέρα πρέπει να απαντηθούν νέα και σοβαρά ερωτήματα.

Στην πράξη, μια δογματική Αριστερά, αγκυλωμένη και πακεταρισμένη σε περασμένες εποχές και συνθήκες, είναι στην ουσία ένας μοχλός της συντήρησης, για να μην πούμε εργαλείο της αντίδρασης. 

Η τοποθέτηση αυτή με κανένα τρόπο δεν αφορά στις αρχές που δομούν στην ουσία την αριστερή σκέψη. Δηλαδή, δεν αφορούν στην πλατιά και σε βάθος δημοκρατία, στην μη εκμετάλλευση των ανθρώπων για οποιοδήποτε λόγο, στην κοινωνική δικαιοσύνη και στα δικαιώματα, τόσο στα πολιτικά όσο και σ’ αυτά της μάθησης και της οικονομικής συμμετοχής.

Στην εποχή μας το οικονομικό κατεστημένο και οι απ’ αυτό αντίληψή του για τον κόσμο διαχέει προς την κοινωνία από τα υπό τον έλεγχό του ΜΜΕ την αντίληψη και ιδεολογία που εξασφαλίζει τα κέρδη του. Αντίθετα, ο πολιτισμός αφορά σε έργο και δημιουργία και όχι σε κατανάλωση, θέαμα, πάρεργο ή διασκέδαση, κυρίως όμως δεν στοχεύει στην αποβλάκωση.

Η πολιτιστική πολιτική της Αριστεράς θα πρέπει κατά πρώτο λόγο να στοχεύει στη διατήρηση και στην αφομοίωση της παράδοσης και του πολιτισμού των Ελλήνων και όχι στην υποστήριξη ενός τμήματος αυτού του πολιτισμού που τον κατατεμάχισε με στόχο να εκμεταλλευτεί μέρος του. Σύμφωνα με τις επιδιώξεις της κυρίαρχης τάξης και τα συμφέροντά της, η αντίδραση της κάθε άρχουσας τάξης αυτό επιδιώκει είτε είναι πολιτική είτε οικονομική είτε θρησκευτική.

Η οικειοποίηση και νομή του ελληνικού πολιτιστικού ρεύματος έγινε από τη Δεξιά με την ανοχή και σχεδόν υποστήριξη και τη συγκάλυψη της αριστερής πρωτοπορίας. Κάθε τι ελληνικό βαφτιζόταν εθνικό και αυτόματα αποκοβόταν απ’ το λαϊκό πολιτισμό αφού και η αριστερή σκέψη ήταν εισαγωγής. Συγχρόνως με τους πολιτικούς, με μεγάλη φροντίδα, ο εξουσιαστικός κλήρος αποψίλωνε κάθε παγανιστικό στοιχείο του πολιτισμού και δημιουργούσε το επίσημο, γιατί αυτό επεκράτησε, χωροφυλακίστικο κατασκεύασμα που κυριάρχησε για δεκαετίες. Έμεινε ο λαός ορφανός απ’ τον πολιτισμό του και έτοιμο θύμα για τους αλλοδαπούς πολιτιστικούς κατακτητές.

Η αριστερά θα πρέπει να προωθεί κατά δεύτερο λόγο σαν στόχο της για τον πολιτισμό, τον ανατρεπτικό ρόλο της προοδευτικής πρωτοπορίας αλλά και το ρόλο που μπορεί να παίξει για την πρόοδο μια αναπτυγμένη κριτική συνείδηση. Αυτή θα πρέπει να καλλιεργείται κυρίως στο σχολείο αλλά και στους χώρους που κυριαρχεί ο τοπικός, δημοτικός ή δημόσιος παράγοντας. Το πολιτισμικό πεδίο είναι ο μόνος χώρος που η Αριστερά μπορεί να έχει υπεροχή αφού είναι ο χώρος του λαού.

Σε τρίτη θέση προτεραιότητας θα πρέπει από την Αριστερά να σχεδιαστεί, και με επιτελική επιμέλεια να μπει σε εφαρμογή, μια πολιτική που αφορά στη διάδοση ενός υγιούς πολιτισμού  αλλά συγχρόνως να στοχεύει στο επίπεδο των δικαιωμάτων και της πολιτισμικής καλλιέργειας και στο πλησίασμα των οικονομικών τάξεων.

Αυτό είναι εντελώς απαραίτητο να περιλαμβάνεται σε κάθε πολιτικό σχεδιασμό της αριστεράς. Απαραίτητο γιατί αφορά στο γεγονός ότι η τεχνολογία και η μηχανοποίηση της κοινωνίας ενισχύει την ταξικότητά της. Σε όλα τα επίπεδα όπως στο πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό αυτή η μηχανοποίηση καταστρέφει τις πρωτοπορίες γιατί η υπό έλεγχο κίνηση είναι το κύριο «ταμπού» του συστήματος. Σήμερα τα όποια και πιο προοδευτικά τμήματα του λαού, αυτά που παραδοσιακά τροφοδοτούσαν τις πρωτοπορίες δε βρίσκουν τρόπους ανάπτυξης. Καλλιεργείται επιτήδεια από το σύστημα ένας εύκολος, επιφανειακός και «κιτς» πολιτισμός έτσι ώστε να απαλειφθεί και να εξαφανιστεί η πηγαία λαϊκή πολιτισμική έκφραση. Ακόμα και στο προοδευτικό κομμάτι της πολιτικής αποκαλύπτονται πολύ βαθιά ριζωμένες εξουσιαστικές και αντιδραστικές αντιλήψεις που κάνουν κάθε συνθετική προσπάθεια ανίκανη για δράση.

Η δυτικοποίηση του σημερινού κόσμου πραγματοποιήθηκε σαν «εξαμερικανισμός» παρά σαν «εξευρωπαϊσμός». Η αμερικανική κουλούρα ξαπλώθηκε σε όλη την υδρόγειο όχι μόνον εξαιτίας της οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος των ΗΠΑ αλλά κυρίως λόγω του επιθετικού χαρακτήρα της. Αυτός ο χαρακτήρας καθορίζεται και κυριαρχείται από απλοϊκή τεχνοκρατία, καταναλωτική ως εμπόρευμα πολυμορφία, βαρβαρική πολυτέλεια και μειωμένη αισθητική αναζήτηση, έτσι που προσφέρεται σε εύκολες καταναλωτικές εφαρμογές. Μια τέτοια καταναλωτική και «κιτς» κουλτούρα δεν είναι δυνατό να συνθέσει ένα πολιτισμικό ρεύμα και να δώσει σε νέα αυτοκρατορία τη δυνατότητα να αφομοιώσει σε ένα σύνολο τους παλαιότερους πολιτισμούς, και γίνεται αντίθετη από μια αρμονική κατεύθυνση. Δημιουργείται ένα συνάθροισμα αυθαίρετο πολιτισμικών αποσπασμάτων, τα λεγόμενα «multicultural» ή «fusion» πρότυπα.

Η εξάπλωση της ευρωκουλτούρας την εποχή της αποικιοποίησης συντελέστηκε και υιοθετήθηκε καταρχάς στα κυρίαρχα στρώματα των κοινωνιών που συνεργάζονταν και παραδίνονταν στην καινούργια ταυτότητα που τους προσέφεραν οι κατακτητές Ευρωπαίοι. Αντίθετα, μετά τον δεύτερο μεγάλο πόλεμο η εξάπλωση της αμερικανικής κουλτούρας με τον απλοϊκό και μαζικό χαρακτήρα που έχει η λαϊκίστικη δημοκρατία τους μεταφέρεται εύκολα και διαδίδεται στα λαϊκά υποτελή και λούμπεν στοιχεία των κοινωνιών που υποτάσσονται.

Είναι προς εξέταση το αν αυτή η υποβαθμισμένη μαζική κουλτούρα παράγεται λόγω της απομάκρυνσης που επιλέγει μακράν της ελληνικής σκέψης, της Αναγέννησης, του Διαφωτισμού και των αρχών της Γαλλικής Επανάστασης ή οφείλεται στο γεγονός του ότι η νέα εποχή (USA, UK και EU) βάζει σαν όρο απαράβατο την μαζική και απλοϊκίστικη κουλτούρα σαν τη μόνη κατάλληλη να θρέψει τη συναθροιστική μάζα που αποτελεί την κοινωνία της.