Λόγια της Πιάτσας (21/7/2018)

Είναι προφανές για όσους παρακολουθούν το χώρο αυτό ότι η αναφερόμενη Πιάτσα δεν είναι η γνωστή αργκό – έννοια της αγοραίας ζωής αλλά η κάτω πλατεία της Ιουλίδας, προφανώς λεκτική κληρονομιά της φραγκοκρατίας που επιζεί μέχρι σήμερα.

Αφορά σε συζήτηση που είχα με τοπικό πολιτικό παράγοντα, μακαρίτη σήμερα, που κατέγραψα στο αρχείο μου το ίδιο απόγευμα. Για πολλούς λόγους που δεν ταιριάζουν στο παρόν καταγράφω μόνο τη δική μου άποψη για τα πράγματα, δηλαδή τα προβλήματα ανάπτυξης της μικρής κοινωνίας, τα οποία μένουν μετά από τριάντα χρόνια τα ίδια, ίσως χειρότερα.

Στη Δημοκρατία η πόρτα πρέπει να είναι ανοιχτή ή κλειστή, δε μπορεί να είναι μισάνοιχτη. Σύμφωνα με την αρχή του ότι δε μπορεί να υπάρχει κάτι χωρίς το αντίθετό του. Γι αυτό το λόγο όταν επιλέγεται ένα ζωντανό πρότυπο όπως είναι οι δημοκρατικές διαδικασίες πρέπει να γίνονται σεβαστές και οι απαραίτητες ενέργειες αλλά και οι συνέπειες. Ένα πρότυπο ανάπτυξης δε μπορεί να είναι συγχρόνως ανοικτό και κλειστό. Ανεκτικότητα σε κάθε νέα ιδέα, κριτική, αντίλογος, αλλά και αδιαλλαξία σε κάθε απόπειρα να παραχαραχτούν οι κανόνες. Δε μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι υπερασπίζεται το ανοικτό πρότυπο αν δε σέβεται τον απλό αυτό κανόνα.

Η έλλειψη μιας μεγάλης συναίνεσης, η απουσία συντονισμού μεταξύ των ενεργειών αλλά και η άστοχη εκτίμηση των συνθηκών και των δυνατοτήτων, προκαλούν την υιοθέτηση προγραμμάτων που εμφανίζονται σαν ικανά να λύσουν τα μεμονωμένα προβλήματα. Αν τα προγράμματα αυτά εφαρμοστούν, σαν σύνολο, θα καταλήξουν σε αρνητικό και άστοχο αποτέλεσμα.

Απαραίτητος είναι ο καθορισμός των ιδανικών διαστάσεων μιας ανάπτυξης και ο βαθμός κοινωνικής ανάπτυξης του πληθυσμού. Η από τα πάνω επέμβαση, μεμονωμένα, σε ορισμένα μόνο σημεία του συστήματος δε μπορεί παρά να προκαλέσει την πυροδότηση μιας αλυσωτής αντίδρασης. Οι λύσεις δε μπορεί να υπαγορεύονται από εμπνεύσεις της στιγμής, ή λύσεις που εξυπηρετούν άλλα συμφέροντα.

Η έλλειψη της απαραίτητης γνώσης σε σχέση με τις αντενδείξεις μιας ενέργειας μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα σοβαρότερα από αυτά που επεχείρησε να διορθώσει.

Ο προηγούμενος κίνδυνος γίνεται μεγαλύτερος για τα συστήματα που αναπτύσσονται με ταχύτητα και τα οποία εισάγουν στη λειτουργία τους στοιχεία καινοφανή ή δύσκολα ανιχνεύσιμα. Όπως π. χ. η επέμβαση σε δομικά στοιχεία μιας μικροκοινωνίας ή μιας αστικής ή όχι περιοχής, η οποία μπορεί να φαίνεται ότι λύνει λειτουργικά προβλήματα, στην πράξη όμως επενεργεί διαλυτικά στις σχέσεις των κατοίκων.

Συχνά θεωρείται ότι διαδίδοντας ορισμένες αρχές ή υιοθετώντας ορισμένους νόμους ή διοικητικές κατευθύνσεις είναι δυνατόν να αλλάξουν τα πράγματα, ενώ στην πραγματικότητα ένα ανοικτό σύστημα απαιτεί τελείως άλλες πρωτοβουλίες. Αυτή η θεώρηση είναι αφελής και πολιτικό σφάλμα σοβαρό γιατί θεωρεί ότι η κοινωνία, ή όποια κοινωνία μπορεί να παράγει επί παραγγελία ή κατ επιταγή συμπεριφορές ρύθμισης. Στην ουσία τέτοιες παρεμβάσεις εμφύτευσης είναι κλωνικές και υβριστικές, μέθοδες που προς στιγμή μπορεί να αποφέρουν πλούτο, μακροχρόνια όμως διαφθείρουν τη φυσική τάξη. Κάθε επέμβαση σε ένα μόνο σημείο του συστήματος προκαλεί απρόβλεπτες κινήσεις προκειμένου να αποκατασταθεί η ισορροπία. Η κοινωνία δε διαθέτει κοινή ελευθέρα βούληση, και έτσι η αντίδραση είναι στην ουσία το συνάθροισμα της βούλησης των μεμονωμένων μελών της, με αποτέλεσμα την επικράτηση των ανενδοίαστων. Το γεγονός αυτό προκαλεί σύγχυση και απορύθμιση, πράγμα που υπαγορεύει νέα επέμβαση κ.ο.κ.

Το παράδοξο συνίσταται στο γεγονός ότι αυτό το οποίο ορίζεται σήμερα σα δημόσιο σε γενικές γραμμές δεν είναι δημόσιο αλλά ιδιωτικό, με την έννοια ότι ανήκει από τα πράγματα σε πολιτικούς ή πολιτικούς σχηματισμούς ή τέλος μειοψηφίες οι οποίες το διαχειρίζονται καταχρηστικά σε ίδιον όφελος σαν προσωπικό φέουδο, αποκομίζοντας ουσιαστικά ισχύ την οποία μοιράζονται με το περιβάλλον τους και τους υποστηρικτές τους. Ο κοινός χώρος, διανέμεται χωρίς άδεια του νόμιμου ιδιοκτήτη, του κοινωνικού συνόλου δηλαδή και έτσι πάνω σε αυτό που θα έπρεπε να είναι κοινό εγκαθιδρύονται συγκυριότητες καταχρηστικές και νέα αφεντικά.

Καμιά διόρθωση δε θα μπορούσε να μετατρέψει μια τέτοια κατάσταση αν η κριτική δεν αποκτήσει προσωπικό χαρακτήρα. Αν δηλαδή δε στοχεύσει φυσικά πρόσωπα που είναι υπεύθυνα για τέτοιες αποφάσεις. Από την άλλη
πλευρά η προσωποποίηση των ευθυνών κρύβει τον κίνδυνο να υπάρξει ο αποδιοπομπαίος, ενώ το σύστημα που παράγει αυτές τις πολιτικές πρακτικές να μείνει ακέραιο. Αυτά δεν ισχύουν μόνον για ανέντιμες διαχειρίσεις αλλά και για έντιμες οι οποίες, αλίμονο, είναι ανεπαρκείς, φαινόμενο συχνότατο στη γραφειοκρατική διοίκηση.

Θα ήταν αρκετό να διατεθεί από τους πολίτες ένα μικρό μέρος της ενέργειας που καταναλώνεται και της επιθετικότητας που εκδηλώνεται σε διάφορες αδιάφορες και ασήμαντες ενέργειες, για να παραχθούν σημαντικά αποτελέσματα για το κοινό αγαθό. Το ερώτημα, «υπάρχουν πολίτες διατεθειμένοι να υπερασπίσουν το κοινό αγαθό;» Σίγουρα όμως υπάρχουν άτομα, ομάδες και οργανώσεις που υπερασπίζονται τα ίδια, ατομικά ή συντεχνιακά συμφέροντα.

Τα ομόφυλα θηλαστικά ζώα συγκρούονται μεταξύ τους για τρεις ζωτικής σημασίας λόγους οι οποίοι είναι οι εξής: εξασφάλιση τροφής και καταφυγίου, ορισμένο τμήμα εδάφους, και τρίτον διαδικασίες αναπαραγωγής του είδους και ζωώδη κοινωνική ιεραρχία.

Στις ανθρώπινες κοινωνίες ακόμα και οι πιο ισορροπημένοι διανοούμενοι γίνονται συχνά βίαιοι και επιθετικοί ακόμη και αν υποστηρίζουν την ανάγκη περιστολής της επιθετικότητας και της βίας. Αυτό που επιδιώκει όμως το ζώο είναι η επιβολή της κυριαρχίας του κυρίως και όχι η εξόντωση του αντιπάλου, πράγμα που επιδιώκει ο άνθρωπος. Ο λόγος που αυτό συμβαίνει μεταξύ των ανθρώπων είναι ότι αυτοί διαθέτουν σκέψη, συναισθήματα και όπλα κάθε είδους. Σ’ αυτά τα όπλα ανατίθεται η φυσική εξόντωση του αντιπάλου χωρίς όμως να είναι ο κύριος και ομολογημένος στόχος.