«Κάμπιες με φτερά» (25/5/2018)

Είναι αρκετός καιρός, που έχει αναζωπυρωθεί ένας, ο θεός να τον κάνει, δημόσιος διάλογος με θέμα το μέλλον του ανθρώπου σε σχέση με τη μηχανή.

Το αντικείμενο αυτού του διάλογου αφορά στην πιθανή ερωτική εξέλιξη ή στην εριστική σύγκρουση σχέσης ανθρώπου με τη μηχανή. Με άλλα λόγια το αν θα νικήσει η μηχανή και θα εξουσιάσει τον άνθρωπο.

Ο «διάλογος» αυτός έχει πάρει τεράστιο εύρος, αλλά δυστυχώς ελάχιστο βάθος. Μετέχουν οι πάντες, από φιλοσόφους μέχρι μουσικούς παραγωγούς του διαφημιστικού ραδιοφώνου. Ο «πάσα ένας», όπως λέει ο λαός, λέει «το μακρύ και το κοντό του».

Αφορμή για το σημείωμα αυτό στάθηκε η εξήγηση που έδωσε ένας τέτοιος ραδιοπαραγωγός στηρίζοντας, με τα όσα με στόμφο έλεγε, την εντολή του σύγχρονου κυρίαρχου συστήματος για «δια βίου μάθηση» και υπερασπίζοντας την εντολή αυτή κάνοντας μία μεταφορά για την κάμπια που η παραδοσιακή ανθρωπιστική παιδεία δεν την αφήνει να εξελιχθεί και να γίνει πεταλούδα.

Το μεγάλο πρόβλημα των σύγχρονων κοινωνιών, τόσο πολιτικά όσο και πολιτιστικά, είναι η ταχύτητα διάδοσης και η πληθώρα των νέων τεχνικών εφαρμογών. Η αντίφαση αυτών των μεγεθών με τους τρόπους σκέψης των ανθρώπων ή των μαζών, όπως μερικοί θέλουν να αποκαλούν τους πολίτες, είναι χαοτική. Οι τρόποι σκέψης, η δυνατότητα αφομοίωσης και προσαρμογής είναι για το μέγιστο ποσοστό των πολιτών αντίστοιχοι εκείνων του 19^ου αιώνα. Το χάσμα αυτό θα μεγαλώνει συνέχεια και τα αποτελέσματα της «ξέφρενης» αυτής αντίθεσης θα είναι δραματικά. Πολλά από αυτά είναι ήδη παρόντα και η υπόδουλη στα συμφέροντα πολιτική εξουσία τρέχει καθημερινά να τα καλύψει όπως – όπως. Κάμπιες με φτερά χωρίς τα ενδιάμεσα στάδια εξέλιξης.

Η επικράτηση του μηχανιστικού τρόπου σκέψης συντελέστηκε με την κυριαρχία στην εποχή μας του επιστημονικού γνώμονα πάνω στο μεταφυσικό κενό που δημιουργήθηκε για την ανθρώπινη γνώση. Ο άνθρωπος όπως είναι γνωστό διαθέτει τεράστιο εύρος προσαρμοστικότητας ενώ το μηχάνημα ελάχιστο. Έτσι, είναι μοιραίο το ότι ο άνθρωπος θα προσαρμοστεί στο μηχάνημα προκειμένου να το εκμεταλλευτεί και όχι το αντίθετο. Η πλάνη που επικρατεί οφείλεται στην άγνοια  του ότι το μηχάνημα έχει σχεδιαστεί για ορισμένο στόχο λειτουργίας και δεν προσαρμόζεται σε τυχαία ή οποιαδήποτε αίτηση. Είναι δηλαδή κάμπια ορισμένου στόχου. Αυτός ο εμπρόθετος σχεδιασμός ορίζεται από τον σχεδιαστή, κυρίως όμως από τον κύριο και εντολέα του σχεδιασμού και τον κατασκευαστή του. Όλες οι προθέσεις αυτού του εντολέα είναι εγγραμμένες στους τρόπους και το πρόγραμμα του μηχανήματος και μέσω της συνεχούς χρήσης περνούν και υιοθετούνται από τους χρήστες. Ο άνθρωπος, μιμητικό ζώο, μαθαίνει κυρίως από τη μίμηση και την επανάληψη. Έτσι, χωρίς να γίνεται άμεσα αντιληπτό, ο άνθρωπος, χρήστης, ή χειριστής της μηχανής, εγκαθιστά τρόπους λειτουργίας που αντιγράφει από το μηχάνημα. Είναι φανερό σ’ αυτούς που παρατηρούν τα τελευταία χρόνια τι συμβαίνει, το ότι γίνεται επιτακτική και πολλές φορές οργισμένη η απαίτηση ανταπόκρισης μιας οδηγίας ή εντολής, από μέρους του εντέλοντος. Σαν να επρόκειτο για εντολή προς ένα μηχάνημα όπου η αναμονή της απόκρισης είναι άμεση και αδιαμφισβήτητη.

Η διαρκής και παθιασμένη χρήση των αυτομάτων μηχανών συντελεί στη διάδοση των τρόπων που λειτουργεί το μηχάνημα. Κυρίως τα αυτόματα εγκαθιστούν την αυτοματικά άμεση απόκριση και τέλεση της εντολής, άσχετα από το πως αυτή εκφράζεται και τι απόκριση αναζητά. Τα αυτόματα μηχανήματα είναι οι καλύτεροι δάσκαλοι της μονοσήμαντης ζωής που επιδιώκει να υιοθετηθεί από τις «μάζες», ένας κόσμος ηθμικός με box ναι – όχι που επιβάλλεται. Αντίθετα, όσον αφορά στην κάμπια, η μορφική της κατάσταση σαν έρπουσα ή σαν ιπτάμενη, είναι στιγμές μόνο στον άπειρο χρόνο της φυσικής της εξέλιξης και όχι μια επιβεβλημένη κατάσταση σε ένα σχέδιο μηχανοποίησης αφύσικης και βάρβαρης προκειμένου κάποιες κάμπιες εκμεταλλευόμενες βίαια κάποιες άλλες να γίνουν πιο πλούσιες, πιο δυνατές, πιο εξουσιαστικές.

Έχοντας κυριαρχήσει οι καπιταλιστικές κάμπιες εκμεταλλεύονται τους επιστήμονες, τους τεχνικούς, τους μηχανικούς κλπ, προκειμένου να αυξήσουν το κέρδος τους ενώ συγχρόνως πρέπει να εκπαιδεύσουν τους απλούς χρήστες των μηχανών, κυρίως όμως τους καταναλωτές. Αυτοί είναι οι νέοι προλετάριοι. Η αφυσικότητα της «προόδου» και της «ανάπτυξης» προκαλεί την ανάγκη μιας δια βίου εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση σε υπογράμμιση αφού η μάθηση είναι φυσική και δια βίου ικανότητα του ανθρώπου που βρίσκεται σε υγεία, επικοινωνία και σχέση με το περιβάλλον του.

Κάθε τρόπος που γενικά επιβάλλεται εξυπηρετεί τους στόχους ή τα συμφέροντα αυτού που τα επιβάλλει. Η παραγωγή έργου, η εργασία δηλαδή, είναι δράση που απαιτεί οργανωτικές διαδικασίες, σαν τέτοια δεν μπορεί να είναι  μόνον τελεστική υπακοή εντολών αλλά ούτε και αυθαίρετων σκέψεων, αλλά αρμονικά σύνδρομη τόσο με τις φυσικές ικανότητες και τις δυνατότητες του εργαζόμενου όσο και με τη συμμετοχή του σε όλες τις διαδικασίες και τις απαιτήσεις ολοκλήρωσης του έργου. Πρέπει να συμμετέχει ακόμη και για το αναγκαίο ή όχι του έργου.

Το θέμα αυτό είναι πλατύ και βαθύ και αδύνατο να καλυφθεί με σημειώματα. Πρέπει να γίνει επεξεργασία απ’ τον καθένα μας αφού όλοι είμαστε σε σχέση καθημερινή με μηχανές. Για όσους επιθυμούν, σημειώνω παλαιότερες αναρτήσεις στο «Αλαλαξ»[1]

---

·       [1] Νο 11 «Η μιζέρια της μηχανής» 15/1/13.

·       Νο 31 «Η ακαμψία και το προκατειλημμένο της μηχανής» 23/2/13.

·       Νο 59 «Τεχνοκρατική κοινωνία και ο ταξικός χαρακτήρας της» 20/4/13.

·       Νο 124 «Δυναμική και στατική ισορροπία» 1/3/14.

·       Νο 135 «Η μηχανιστική και γραμμική χρήση της σκέψης» 17/5/14.

·       Νο 216 «Τεχνολογική τελειότητα και ανθρώπινη ατέλεια» 8/11/17.